Từ năm 2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ áp dụng phương án mới trong tổ chức kỳ thi và xét tốt nghiệp (THPT), phù hợp với lộ trình đổi mới giáo dục phổ thông theo Chương trình GDPT 2018. Những điều chỉnh này không chỉ nhằm đảm bảo tính toàn diện, khách quan trong đánh giá học sinh mà còn hướng tới việc phát triển năng lực và phẩm chất người học. Vậy phương án thi tốt nghiệp THPT từ năm 2025 có gì thay đổi? Mời bạn cùng XE50 tìm hiểu chi tiết trong bài viết sau.

Kỳ thi và xét tốt nghiệp THPT từ năm 2025: Thi 2 môn bắt buộc và 2 môn tự chọn

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phê duyệt phương án tổ chức kỳ thi và xét tốt nghiệp THPT bắt đầu áp dụng từ năm 2025, phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông mới.

Theo phương án này, mỗi thí sinh sẽ tham gia thi 4 môn, bao gồm 2 môn bắt buộc là Ngữ văn và Toán, 2 môn tự chọn từ các môn học lớp 12 như: Ngoại ngữ, Vật lý, Lịch sử, Hóa học, Sinh học, Địa lý, Giáo dục quốc dân, Tin học, và Công nghệ.

Về hình thức thi, môn văn sẽ được thi theo hình thức tự luận, trong khi tất cả các môn còn lại áp dụng hình thức trắc nghiệm khách quan.

Kỳ thi sẽ diễn ra đồng bộ trên toàn quốc với cùng đề thi, tổ chức theo một đợt và thời gian thống nhất do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định.

Phương thức xét công nhận tốt nghiệp THPT từ năm 2025

Từ năm 2025, việc xét công nhận tốt nghiệp THPT sẽ được thực hiện trên cơ sở kết hợp giữa điểm thi tốt nghiệp và kết quả học tập trong quá trình học lớp 12, đảm bảo phù hợp với định hướng đổi mới của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ giữ vai trò chỉ đạo toàn diện ở cấp quốc gia, bao gồm việc ban hành các văn bản hướng dẫn, xây dựng kế hoạch tổ chức kỳ thi và xét tốt nghiệp THPT cũng như thực hiện thanh tra, kiểm tra và giám sát. Trong khi đó, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ chịu trách nhiệm tổ chức và đảm bảo chất lượng kỳ thi và xét tốt nghiệp THPT tại địa phương.

Phương thức thi trên giấy sẽ tiếp tục được duy trì ổn định trong giai đoạn chuyển tiếp từ năm 2025 đến năm 2030, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác tổ chức và đánh giá kết quả thi.

Thi tốt nghiệp THPT 4 môn đổi mới, dạy và học thế nào?

Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo đề xuất phương án thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 với 4 môn, trong đó Toán và Ngữ văn là bắt buộc và 2 môn còn lại do học sinh tự chọn, đang nhận được nhiều sự quan tâm và đồng thuận từ xã hội. Không chỉ đơn thuần là một thay đổi về số lượng môn thi, phương án này mở ra một hướng tiếp cận mới trong việc đánh giá kết quả giáo dục, đồng thời đặt ra yêu cầu phải cải cách đồng bộ từ công tác giáo dục hướng nghiệp, đến cách thức dạy và học cũng như phương pháp tuyển sinh đại học trong tương lai.

Nhìn lại quá khứ, trong giai đoạn 1976 – 1980, hệ thống giáo dục tại miền Nam đã từng triển khai mô hình phân ban, theo đó học sinh lựa chọn học theo một trong bốn ban cụ thể: Ban A thiên về các môn xã hội như Văn, Sử, Địa; Ban B gồm Văn và Ngoại ngữ; Ban C tập trung vào Toán và Lý; Ban D nghiêng về Hóa và Sinh. Mặc dù học sinh được học đầy đủ các môn, song nội dung và thời lượng được thiết kế theo hướng chuyên sâu theo từng ban. Khi thi tốt nghiệp, học sinh làm bài ở 4 môn tương ứng với ban đã chọn, trong đó Toán và Văn vẫn là hai môn chủ lực, nhưng đề thi sẽ được điều chỉnh độ khó phù hợp với từng ban. Sau kỳ thi và xét tốt nghiệp THPT, học sinh tiếp tục dự thi đại học theo các khối truyền thống như A, B, C, D tùy theo định hướng.

Mô hình thi tốt nghiệp 4 môn thời đó có điểm tích cực khi giúp học sinh định hướng rõ hơn việc học và ôn tập ngay từ đầu năm lớp 12. Nhà trường không tổ chức dạy thêm tràn lan, chủ yếu tổ chức ôn tập trong phạm vi hợp lý. Đề thi cũng đặt ra yêu cầu thực chất, thiên về tự luận, từ đó khuyến khích học sinh nắm chắc lý thuyết và rèn luyện tư duy. Tuy nhiên, mặt hạn chế cũng không nhỏ, khi hình thức thi chủ yếu dựa vào việc ghi nhớ kiến thức trong sách giáo khoa, ít phát huy được năng lực vận dụng, sáng tạo. Bên cạnh đó, việc lựa chọn ban học đôi khi chưa sát với năng lực hoặc mục tiêu nghề nghiệp khiến nhiều học sinh phải “chuyển hướng” khi thi đại học.

So với hơn 40 năm trước, phương án thi tốt nghiệp THPT năm 2025 tuy có điểm tương đồng về số lượng môn thi, nhưng lại mang một tư tưởng giáo dục hoàn toàn mới. Cốt lõi của đổi mới nằm ở việc chuyển trọng tâm từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất của người học. Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã xác lập rõ hai giai đoạn: giáo dục cơ bản ở bậc tiểu học và THCS, giáo dục định hướng nghề nghiệp ở cấp THPT. Trong đó, học sinh được học các môn bắt buộc và chủ động lựa chọn một số môn học phù hợp với sở trường, sở thích và dự định nghề nghiệp tương lai. Điều này đòi hỏi học sinh phải hiểu rõ khả năng bản thân, được tư vấn đầy đủ về định hướng nghề nghiệp, từ đó đưa ra lựa chọn môn thi, ngành học phù hợp và thực tế.

Trên cơ sở đó, công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường phổ thông cần được nâng lên một tầm cao mới. Đây không chỉ là việc tổ chức vài buổi tư vấn nghề nghiệp đơn lẻ, mà phải là một quá trình liên tục, tích hợp trong các hoạt động trải nghiệm, tư vấn tâm lý, sinh hoạt chuyên đề. Học sinh cần được trang bị kỹ năng đánh giá bản thân, hiểu biết về thị trường lao động, xu hướng nghề nghiệp, để không chỉ chọn môn học đúng mà còn xây dựng được lộ trình phát triển học vấn rõ ràng và chủ động. Đồng thời, nhà trường và giáo viên cũng phải thay đổi tư duy khi dạy học – không coi trọng một vài môn “chính” và xem nhẹ các môn còn lại, mà phải nhận thức rằng mỗi môn học đều góp phần tạo nên thành công của người học trong tương lai.

Một điểm cần lưu ý là việc đổi mới kỳ thi và xét tốt nghiệp THPT chỉ có thể phát huy hiệu quả nếu được đồng hành bởi những thay đổi trong tuyển sinh đại học. Các trường đại học cần đa dạng hóa phương thức tuyển sinh, trong đó chú trọng đến việc đánh giá toàn diện năng lực học sinh thông qua điểm học bạ nhiều học kỳ, tăng tỷ trọng tổ hợp có các môn học mới như Công nghệ, Tin học, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật. Đồng thời, các kỳ thi và xét tốt nghiệp THPT đánh giá năng lực cũng cần được đầu tư bài bản và công nhận rộng rãi. Với sự xuất hiện ngày càng phổ biến của chứng chỉ ngoại ngữ quốc tế, hệ thống giáo dục Việt Nam cũng nên chuẩn hóa và nâng cao giá trị của chứng chỉ quốc gia, để tránh lệ thuộc quá nhiều vào các trung tâm đào tạo bên ngoài.

Không dừng lại ở đó, tinh thần đổi mới còn cần lan tỏa đến cách kiểm tra, đánh giá trong suốt quá trình học tập. Mỗi bài kiểm tra không nên chỉ là thước đo kiến thức mà phải phản ánh được khả năng tư duy, vận dụng và giải quyết vấn đề của học sinh. Cách dạy cũng cần thay đổi không dạy để thi, mà dạy để học sinh phát triển phẩm chất, năng lực, thích nghi với môi trường lao động đang biến đổi nhanh chóng do tác động của công nghệ và trí tuệ nhân tạo. Các môn như Ngoại ngữ cần được tổ chức giảng dạy bài bản theo chuẩn quốc gia với đầy đủ 4 kỹ năng, để học sinh sẵn sàng hội nhập quốc tế. Môn Lịch sử, dù đã được xác định là bắt buộc, cũng không nên giảng dạy theo lối “truyền thống khô khan”, mà phải khơi gợi được niềm tự hào dân tộc, trách nhiệm công dân, và tinh thần khai phóng.

Tham khảo mẫu xe máy 50cc phù hợp học sinh THPT: Xe Ga 50cc Dibao Pansy XS1 Neo Pro Chất Lượng Cao

Thực tế cho thấy, gần 40% thí sinh thi tốt nghiệp chỉ để xét công nhận tốt nghiệp, không có ý định vào đại học. Điều đó đặt ra yêu cầu rất lớn đối với hệ thống giáo dục nghề nghiệp và việc giảng dạy các môn học mang tính ứng dụng cao như Công nghệ, Tin học, Giáo dục Kinh tế và Pháp luật. Nếu được tổ chức tốt, những môn học này sẽ trang bị cho học sinh những kỹ năng thiết yếu để tự tin bước vào thị trường lao động hoặc khởi nghiệp.

Phương án thi tốt nghiệp THPT với 4 môn từ năm 2025 không chỉ là một thay đổi mang tính kỹ thuật, mà là một bước ngoặt trong tư duy giáo dục. Để thực hiện thành công, cần một sự chuyển đổi toàn diện và đồng bộ từ chương trình, phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá, đến công tác hướng nghiệp và tuyển sinh đại học. Đổi mới không chỉ nằm ở chính sách, mà quan trọng hơn, nằm ở sự chuẩn bị và quyết tâm của cả hệ thống giáo dục, của mỗi nhà trường, giáo viên, phụ huynh và học sinh.